ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΙΚΡΟΥΣ ΜΑΣ ΦΙΛΟΥΣ

    Η σύλληψη ενός εργαλείου γραφής ( όπως μολύβι, ξυλομπογιά, μαρκαδόρος) περνάει από διάφορα στάδια εξέλιξης και ωρίμανσης (εικόνα 1), μέχρι το ίδιο το παιδί να καταλήξει σε ένα κράτημα (λαβή) του μολυβιού, όπου και θα αυτοματοποιήσει. Η σωστή λαβή, που τα παιδιά συνήθως κατακτάνε γύρω στα πέντε έτη, είναι η τριποδική λαβή δηλ. η λαβή όπου συνεργάζονται τρία δάκτυλα, ο αντίχειρας, ο δείκτης και ο μέσος ( πίεση του μολυβιού με τον δείκτη και τον αντίχειρα, αναπαύοντας-ακουμπώντας το στο μέσο δάκτυλο).

Εικόνα 1: Στάδια σύλληψης του εργαλείου γραφής

Αυτός ο τρόπος σύλληψης έχει μικρό ενεργειακό κόστος συγκριτικά με άλλες άτυπες και ανώριμες λαβές. Διάφορα βοηθήματα  λαβές (εικόνα 2) μπορούν να χρησιμοποιηθούν με την καθοδήγηση του εργοθεραπευτή προκειμένου να επιτευχθεί η τριποδική σύλληψη. Παρόλα αυτά η κατάλληλη λαβή προσαρμόζεται ανάλογα με τη λειτουργική ικανότητα του κάθε παιδιού ώστε να μην επηρεάζεται η ταχύτητα και η ποιότητα γραφής.

Εικόνα 2: Βοηθήματα- Λαβές

Όταν ξεκινάει να γράφει ένα παιδί, το μολύβι υψώνεται περίπου 45^ο  από το χέρι με το χαρτί να είναι τοποθετημένο προς την δεξιά πλευρά από τη μέση γραμμή σώματος (για τους δεξιόχειρες), με μια κλίση προς τα αριστερά περίπου 25^ο - 30^ο. Το χέρι που γράφει θα πρέπει να ακουμπά αναπαυτικά στο τραπέζι με τον καρπό σε ελαφριά έκταση. Επιπλέον θα πρέπει να βρίσκεται κάτω από τη γραμμή γραψίματος (και όχι στο πλάι ή χειρότερα πάνω από αυτήν – λαβή hook) και το χέρι βοηθός θα πρέπει να συγκρατεί το χαρτί.

Τεράστια σημασία σε ένα παιδί που γράφει έχει και η κατάλληλη στάση σώματος. Η σωστή στάση σώματος προϋποθέτει τον κορμό καλά ευθυγραμμισμένο με μια ελαφριά κλίση προς τα εμπρός. Η καρέκλα θα πρέπει να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένη ώστε τα ισχία, τα γόνατα και οι ποδοκνημικές ενός παιδιού να βρίσκονται σε κάμψη 90^ο με τα πέλματα σταθερά στο πάτωμα. Το ύψος του τραπεζιού θα πρέπει να έρχεται περίπου στο μέσο των πλευρών του παιδιού που κάθεται. Οι πήχεις να ακουμπούν στο τραπέζι με τους αγκώνες να σχηματίζουν γωνία περίπου 90^ο και οι ώμοι να είναι χαλαροί. Όταν ένα παιδί έχει την τάση να μειώνει αυτή τη γωνία κυρίως λόγω κακού οπτικοκινητικού συντονισμού ή λόγω χαμηλού μυϊκού τόνου τότε λειτουργικό θα είναι να προσαρμόσουμε το γραφείο-θρανίο του παιδιού με ένα κεκλιμένο βοήθημα ώστε να ενισχύεται η σωστή στάση και η κατάλληλη απόσταση του παιδιού από το γραπτό του (εικόνα 3).

  Εικόνα 3: Κεκλιμένο βοήθημα για ενίσχυση της σωστής τοποθέτησης του σώματος

Σάββας Κελλίδης

Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης (SI)

Κίνητρο & Κίνηση. Λειτουργική Θεραπεία Παιδιού.

Πεντέλης 67, Μαρούσι, 15126

τηλ. 211 411 2610/ email: kinitrokaikinisi@gmail.com

Ο τραυλισμός στην παιδική ηλικία

Τα παιδιά, περίπου στην ηλικία των 24 μηνών, ξεκινούν να αναπτύσσουν την πρώτη δομημένη μορφή του εκφραστικού τους λόγου. Οι λέξεις μπαίνουν σε σειρά και έτσι δημιουργούνται οι πρώτες προτάσεις (Ashurst 2011,  Bloodstein 2007). Καθώς προχωρούν οι ηλικιακοί μήνες,  το λεξιλόγιο του παιδιού εμπλουτίζεται συνεχώς με ταχύτατους ρυθμούς και  η ομιλία γίνεται χειμαρρώδης ( Yairi, E.; Ambrose, N. 1992). Πολλές φορές, λοιπόν, τα παιδιά που βρίσκονται σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης του λόγου μπορεί να εμφανίσουν δυσκολίες στον ρυθμό της ομιλίας τους, όπως τραυλικά φαινόμενα ή τραυλισμό ( Ashurst 2011).

Τι εννοούμε με τον όρο τραυλισμός ή τραυλικά φαινόμενα;
Ο αναπτυξιακός τραυλισμός, ο τραυλισμός δηλαδή που εμφανίζεται σε παιδιά 2 έως 5 ετών, αποτελεί μια πολυδιάστατη διαταραχή της ομιλίας και όχι του λόγου, όπως λανθασμένα πολλές φορές διατυπώνεται (Bloodstein 2007). Είναι, μάλιστα, αρκετά συνηθισμένη στα παιδιά της νηπιακής ηλικίας και συνήθως δεν έχει παθολογικό χαρακτήρα.
Πιο συγκεκριμένα, ο τραυλισμός είναι μια διαταραχή στη ροή της ομιλίας. Το παιδί δυσκολεύεται να μεταβεί ομαλά από τον έναν ήχο στον άλλο. Αποτέλεσμα αυτής της δυσκολίας είναι οι επαναλήψεις σε ήχους, συλλαβές, λέξεις ή φράσεις, οι επιμηκύνσεις ήχων καθώς και η απότομη διακοπή ήχων και συλλαβών ( Ashurst 2011).
Γιατί συμβαίνει;
Τα αίτια του τραυλισμού είναι ακόμα άγνωστα, αλλά οι περισσότερες μελέτες συμφωνούν στο ότι η εμφάνιση των τραυλικών φαινομένων πυροδοτείται από ποικίλους παράγοντες.
Στην πρώτη θέση βρίσκεται η κληρονομικότητα. Συγκεκριμένα, ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών που εμφάνισαν κάποια στιγμή στη ζωή τους τραυλισμό, είχαν στο οικογενειακό τους περιβάλλον τουλάχιστον ακόμα ένα μέλος, το οποίο εμφάνιζε ή εμφανίζει ακόμα και ως ενήλικας διαταραχή ροής στην ομιλία (Teesson 2003,  Kate, Watkins; Smith, SM; Davis, S; Howell, P 2007).
Σε δεύτερη θέση βρίσκονται οι αρνητικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες. Το άγχος, η πίεση που δέχονται κάποιες φορές τα παιδιά από τους γονείς, ως προς το κομμάτι της μάθησης, καθώς και οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής ενισχύουν την εμφάνιση του αναπτυξιακού τραυλισμού (Teesson, K., Packman, A., Onslow, M. 2003)
Ένας τρίτος αλλά λιγότερο συζητημένος παράγοντας είναι το ¨ταπεραμέντο¨ του παιδιού.  Συνήθως, τα παιδιά που είναι πιο ενεργητικά έχουν περισσότερες πιθανότητες να τραυλίσουν μιας και ο ρυθμός της ομιλίας τους τείνει να γίνεται γρηγορότερος (Yairi, E.; Ambrose, N. 1992)
Τέλος, το φύλο του παιδιού αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό παράγοντα εμφάνισης τραυλικών φαινομένων, μιας και τα αγόρια έχουν μέχρι και 60% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τραυλισμό σε σχέση με τα κορίτσια ( Ashurst 2011,Teesson 2003).
Μερικές απαντήσεις για τον τραυλισμό
Τα ερωτήματα, όμως, που τίθενται γύρω από το θέμα του αναπτυξιακού τραυλισμού είναι ποικίλα. Είναι φυσιολογικό να τραυλίζει ένα παιδί; Μήπως υπάρχει κάποιο παθολογικό πρόβλημα; Ποια η στάση του γονιού, όταν το παιδί εμφανίσει κάποιο τραυλικό φαινόμενο; Πρέπει ή όχι να ξεκινήσω  λογοθεραπείες ;  Ο τραυλισμός θεραπεύεται;
Προσπαθώντας να δώσουμε μερικές σύντομες απαντήσεις γύρω από αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσαμε να πούμε πως:
Ναι, είναι φυσιολογικό να τραυλίσει κάποια στιγμή το κάθε παιδί νηπιακής ηλικίας, αρκεί τα τραυλικά φαινόμενα να μην  εμφανίζονται συστηματικά, να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου και εντός των έξι μηνών (από τη στιγμή που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά) να έχουν εξαφανιστεί τελείως  ( Irwin 2006,Teesson 2003).
Ο παθολογικός παράγοντας του τραυλισμού, π.χ. νευρολογική διαταραχή, υποβόσκει πάντα αλλά συνυπάρχει μόνο με το  αντίστοιχο  ιατρικό ιστορικό. Ένα παιδί με καθαρό ιατρικό ιστορικό είναι σπάνιο να εμφανίσει τραυλισμό, ο οποίος  έχει νευρολογικό χαρακτήρα (Bothe, AK; Davidow, JH; Bramlett, RE; Ingham, RJ 2006).
Στη συνέχεια, και μιλώντας για την στάση των γονιών απέναντι στο παιδί, κάποιες κοινώς αποδεκτές θεραπευτικές συμβουλές είναι  πως ο γονέας πρέπει να μην δείξει στο παιδί πως κάτι περίεργο ή κακό ή αστείο συμβαίνει με την ομιλία του. Αντίθετα, θα πρέπει να είναι υπομονετικός και να αφήνει το παιδί να ολοκληρώνει τις φράσεις του ακόμα και αν το τραυλικό φαινόμενο είναι έντονο (Bowen 2013,Irwin 2006). Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συμπληρώνει την φράση του παιδιού και  φυσικά ποτέ να μην ασκηθεί στο παιδί πίεση μέσω της τιμωρίας και της αυστηρότητας. Τα δυο τελευταία όχι μόνο δε θα βοηθήσουν το παιδί, αλλά αντιθέτως θα επιφέρουν αρνητικά αποτελέσματα (Bloodstein 2007, Yairi, E.; Ambrose, N. 1992).
 Οι γονείς  θα ήταν καλό να συμβουλευτούν κάποιον λογοθεραπευτή με την πρώτη έναρξη των τραυλικών φαινομένων.  Ο λογοθεραπευτής μέσω της  αξιολογιτικής διαδικασίας θα μπορέσει να εντοπίσει τους παράγοντες που ευθύνονται για την παρουσία του τραυλισμού και στη συνέχεια να οργανώσει μαζί με τον γονέα ένα πλάνο που θα έχει ως σκοπό την σωστή διαχείριση των τραυλικών φαινομένων, όταν αυτά εμφανίζονται (Bothe, AK; Davidow, JH; Bramlett, RE; Ingham, RJ 2006)..
Σίγουρα δεν μπορούμε να απαντήσουμε για το αν ο τραυλισμός τελικά θεραπεύεται μιας και κάτι τέτοιο θα ήταν αβάσιμο (Bowen 2013). Τις περισσότερες φορές οι διαταραχές  ροής  αποκαθιστούνται πλήρως, αρκεί το παιδί να βρίσκεται σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Όσο ο τραυλισμός εδραιώνεται ως συνήθεια, τόσο μειώνεται και το ποσοστό της αποκατάστασής του, άρα μια έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση θα επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα (Bloodstein 2007,Irwin 2006).
Η λογοθεραπευτική παρέμβαση
Οι μέθοδοι θεραπείας του τραυλισμού ποικίλουν διότι όπως ήδη προαναφέραμε η διαταραχή αυτή διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο (Van Riper 1973). Σε γενικές γραμμές ο λογοθεραπευτής  καλείται να εντοπίσει τον παράγοντα που πυροδοτεί τα τραυλικά φαινόμενα και να βοηθήσει το παιδί να απαλλαγεί από αυτόν ή να μάθει να τον ελέγχει(Βloodstein 2007).
Αρχικά ο λογοθεραπευτής συλλέγει   δείγμα λόγου  με σκοπό να καταγράψει επακριβώς τα τραυλικά φαινόμενα.  Η διαδικασία αυτή συνήθως πραγματοποιείται μέσω του παιχνιδιού(Van Riper 1973).
Το παιδί αξιολογείται σε διάφορα περιβάλλοντα (σε συνθήκες ηρεμίας, υπό πίεση, διάλογος στο τηλέφωνο)  έτσι ώστε ο θεραπευτής να αποκτήσει μια σφαιρική αντίληψη της κατάστασης (Van Riper 1973, Bloodstein 2007).
Μόλις η αξιολογητική διαδικασία ολοκληρωθεί  ο λογοθεραπευτής οργανώνει το θεραπευτικό πρόγραμμα το οποίο συνήθως αποτελείται από :
v  Ασκήσεις που βοηθούν στον σωστό συντονισμό της αναπνοής και της φώνησης,
v  Ασκήσεις ρυθμού
v  Εμπλουτισμό του αντιληπτικού και εκφραστικού λεξιλογίου
v  Παιχνίδια ρόλων/συμβολικό παιχνίδι
Πρέπει να τονίσουμε πως η συμμετοχή του γονιού στη θεραπευτική παρέμβαση είναι σημαντικότατη μιας και έτσι επιτυγχάνεται η ορθότερη και ταχύτερη αποκατάσταση του τραυλισμού αφού γονιός είναι αυτός που θα ελέγχει, θα καταγράφει και θα «περιορίζει» της δυσκολίες του παιδιού όταν αυτές εμφανίζονται (Van Riper 1973, Bloodstein 2007).
Κλείνοντας, θα ήταν σημαντικό να ολοκληρώσουμε θεωρώντας πως σε καμία περίπτωση οι γονείς δεν πρέπει να πανικοβάλλονται μπροστά στην εικόνα ενός παιδιού που τραυλίζει (Yairi, E.; Ambrose, N. 1992). Αντίθετα, είναι σημαντικό να δείξουν σεβασμό στο παιδί και να το βοηθήσουν μέσω της υπομονής και της επιμονής τους να νιώθει ήρεμο και ασφαλές  μέσα στο ευρύτερο οικογενειακό αλλά και φιλικό περιβάλλον τους ( Messer, Stanley B. 1983).

Τζιάκου Ελένη –Λογοθεραπεύτρια

Bch of Science with Honours in Logopaedics

Queen Margaret University of Edinburgh

Κιν.6976855743

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ (2014-2015)

Γράφει ο Παναγιώτης Σπυρίδης

Αναπλ. Καθηγητής Παιδιατρικής

Τρίτη, 30 Σεπτέμβριος 2014

Διαβάστηκε 921 φορές

Εκπνέει και ο Σεπτέμβρης και ακόμη δεν υπάρχει κάποια επίσημη ανακοίνωση για τον εμβολιασμό με εμβόλιο γρίπης, για την περίοδο 2014-2015.  Δεν κάνει εντύπωση το γεγονός, διότι πάντοτε υπήρχε μια καθυστέρηση στο θέμα αυτό.

Σήμερα, υπάρχει και η δικαιολογία. Μία εμπλοκή στη σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών (αυτή τη στιγμή δεν υφίσταται τέτοια επιτροπή), δημιούργησε την καθυστέρηση.

Οι Έλληνες όμως πολύ λίγο ασχολούνται με τα του Υπουργείου Υγείας. Τους ενδιαφέρει να μάθουν ποιοι και πότε θα εμβολιασθούν, καθώς και να έχουν συγκεκριμένες οδηγίες.

Μερικά στοιχεία για τις τρεις προηγούμενες περιόδους, 2011-12, 2012-13 και 2013-14

Τα παρακάτω στοιχεία προέρχονται από το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Η επίπτωση της γρίπης στην Ελλάδα ήταν σχεδόν όμοια για την πρώτη και την Τρίτη περίοδο από τις παραπάνω αναφερόμενες, ενώ στην δεύτερη ήταν αρκετά χαμηλότερα.

Μερικά στοιχεία από την περίοδο 2013-2014.

Εμφανίσθηκε ουσιαστικά στο τέλος του Δεκεμβρίου του 2013, κορυφώθηκε στο τέλος Ιανουαρίου 2014 και μειώθηκε σε επίπεδα επίπτωσης μη επιδημικής περιόδου, στα μέσα Απριλίου. Όμοια επιδημιολογικά στοιχεία παρουσιάστηκαν και κατά την περίοδο 2012-2013.

Σύμφωνα με τα παραπάνω και δεδομένου ότι η προστατευτική  ανοσοποίηση μετά τον εμβολιασμό εξαντλείται σε διάστημα 6 μηνών, ο εμβολιασμός στη χώρα μας πρέπει να αρχίζει στο πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου και να ολοκληρώνεται έως το τέλος του ίδιου μήνα.

Σε ποσοστό 80% επεκράτησε το στέλεχος Η1Ν1, ενώ 20% περίπου ήταν το ποσοστό του Η3Ν2.

Σημειώθηκαν 338 σοβαρά κρούσματα γρίπης εκ των οποίων τα 330 νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ.

Η ηλικία κυμάνθηκε από 0 – 88 ετών, με μέση ηλικία τα 57 έτη. Στις ηλικίες 0 – 9 ετών ήταν ένας ασθενής. Καταγράφηκαν 145 θάνατοι ηλικίας 2-88 ετών με μέση ηλικία τα 60 έτη. Μεταξύ αυτών και ο ασθενής ηλικίας 2 ετών που νοσηλεύθηκε σε ΜΕΘ, έπασχε από αιμοδυναμικά ασταθή συγγενή καρδιοπάθεια και δεν είχε εμβολιασθεί.

Από τα προαναφερθέντα 330 σοβαρά κρούσματα που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ, τα 255 (77.3), ανήκαν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου και δεν είχαν εμβολιασθεί. Από τα 8 κρούσματα που κατέληξαν χωρίς να νοσηλευθούν σε ΜΕΘ, τα 5 (62.5), ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για τις οποίες υπήρχε σύσταση εμβολιασμού, αλλά δεν εμβολιάσθηκαν.

Από τα 330 συνολικά σοβαρά κρούσματα γρίπης που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ και τα 8 που δεν νοσηλεύθηκαν, μόνο τα 78 (22.7%), ήταν κατά τεκμήριο υγιή άτομα που δεν είχαν εμβολιασθεί, αλλά νόσησαν σοβαρά.  Συμπεραίνεται ότι σοβαρή γρίπη κατά την περίοδο 2013-2014 εμφάνισαν 2.6/100.000 πληθυσμού.

Οι θάνατοι συνολικά ήταν 145, που αντιστοιχεί σε 1.1/100.000 πληθυσμού. Μεταξύ αυτών και ένα ανεμβολίαστο παιδί με συγγενή καρδιοπάθεια.

Εάν, θεωρητικά, είχαν εμβολιασθεί τα άτομα υψηλού κινδύνου σύμφωνα με την υπάρχουσα σύσταση, τότε οι νοσηλευθέντες θα ήταν 0.6/100.000 και οι θάνατοι 0.26/100.000, πληθυσμού αντίστοιχα.

Το υψηλό ποσοστό ανεργίας, η αδυναμία τεκμηρίωσης κοινωνικής ασφάλισης,  η  απώλεια προϋπάρχουσας κοινωνικής ασφάλισης, η δυσκολία προσέγγισης ως εκ τούτου στις υπηρεσίες υγείας και ο μεγάλος αριθμός αστέγων, επιβαρύνουν ιδιαίτερα τα επιδημιολογικά στοιχεία. Παρά ταύτα τα στοιχεία δεν είναι άσχημα και θα λέγαμε ότι μια μεγαλύτερη προσπάθεια ενημέρωσης και συμμόρφωσης στις οδηγίες περί εμβολιασμού των ομάδων κινδύνου, θα οδηγούσε σε ακόμη μεγαλύτερη βελτίωσή τους.

ΠΟΙΟΙ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΝΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΘΟΥΝ

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, οφείλουν να εμβολιασθούν άμεσα και πάντως όχι αργότερα από το τέλος του μηνός Οκτωβρίου, οι παρακάτω ομάδες:

1.Όλα τα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών

2.Οι εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας

3.Παιδιά μεγαλύτερα των 6 μηνών και ενήλικοι έως 60 ετών που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες

• άσθμα ή άλλη χρόνια πνευμονοπάθεια
• καρδιακή νόσο με σημαντική αιμοδυναμική διαταραχή
• ανοσοκαταστολή  οποιασδήποτε αιτιολογίας
• μεταμόσχευση οργάνων
• αιμοσφαιρινοπάθειες
• Μεταβολικό νόσημα και σακχαρώδης διαβήτης
• χρόνια νεφροπάθεια
• νευρομυϊκά νοσήματα

4.Έγκυες γυναίκες β' και γ' τριμήνου κύησης, αρκεί να εμβολιασθούν με αδρανοποιημένο εμβόλιο

5.παιδιά που λαμβάνουν χρονίως ασπιρίνη

6.άτομα που φροντίζουν σε καθημερινή βάση παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που πάσχουν από νόσημα αυξημένου κινδύνου, αν νοσήσουν από γρίπη.

7.άτομα που ζουν ομαδικά σε ειδικά σχολεία, στρατώνες, ιδρύματα. Οι τρόφιμοι και το προσωπικό φροντίδας.

8.Ιδιαίτερα παχύσαρκα άτομα(μια κατηγορία που δεν περιλαμβάνεται σε προηγούμενες συστάσεις)

9. Τέλος, όποιος για δικούς του λόγους, επιθυμεί να εμβολιασθεί.

Οδηγίες εμβολιασμού

1. Παιδιά μικρότερα των 3 ετών εμβολιάζονται με παιδικό εμβόλιο που αντιστοιχεί στο μισό του εμβολίου των ενηλίκων
2. Παιδιά από 6 μηνών - 8 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά πρέπει να λάβουν δύο δόσεις με μεσοδιάστημα 4 -6 εβδομάδων
3. Τα άνω των 8 ετών άτομα λαμβάνουν μία δόση του εμβολίου, ακόμη και αν εμβολιάζονται για πρώτη φορά
4. ΄Ατομα που ανήκουν στις υπόχρεες προς εμβολιασμό ομάδες, πρέπει να εμβολιασθούν ακόμη και αν την προηγούμενη χρονιά νόσησαν από ιό γρίπης
5. Αντενδείξη εμβολιασμού είναι οι αφυλακτική αντίδραση σε προηγούμενο εμβολιασμό για γρίπη ή άλλο εμβόλιο κοινού τρόπου παρασκευής.
6. Η ανοσοκαταστολή δεν αποτελεί αντένδειξη, αντίθετα αποτελεί, όπως αναφέρθηκε, ένδειξη για εμβολιασμό. Πρέπει μόνο να σημειωθεί, ότι σε κάποιες μορφές της, μπορεί η παραγωγή αντισωμάτων  να μην είναι επαρκής.
7. Για τις θηλάζουσες μητέρες, δεν υπάρχει αντένδειξη
8. Για άτομα που από αμέλεια δεν εμβολιάστηκαν ενώ ανήκαν στις υπόχρεες προς εμβολιασμό ομάδες, συνιστάται ο εμβολιασμός, ακόμη και στην περίοδο της μεγίστης έξαρσης της γρίπης.

Άλλες οδηγίες

Εκτός από τα μέτρα πρόληψης-επαφής με νοσούντα, το πλύσιμο των χεριών με αντισηπτικά διαλύματα, την αποφυγή συγχρωτισμού σε περιόδους έξαρσης της νόσου,  υπάρχουν για τη γρίπη σημαντικά φάρμακα τα οποία μόνο ο γιατρός σας μπορεί να τα χορηγήσει και δεν επιτρέπεται να απευθύνεσθε στα φαρμακεία και να ζητάτε φάρμακα «για το κρυολόγημα» ή να καταναλώνετε άσκοπα αντιβιοτικά. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να σας δημιουργηθεί ένα ψευδές αίσθημα ασφάλειας και να καθυστερήσετε στη λήψη των αντιγριπικών φαρμάκων, που είναι αποτελεσματικά έως και την τρίτη ημέρα από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η καθυστέρηση πέραν των 3 ημερών, πιθανόν να οδηγήσει τη θεραπεία σε αποτυχία.

Τέλος, για κάποιο λόγο η παραγωγή αντισωμάτων μετά  τον εμβολιασμό μπορεί να μην είναι επαρκής σε βαθμό που να μην είναι προστατευτική. Για το λόγο αυτό, αν αναπτύξετε συμπτωματολογία γρίπης, ενώ είστε εμβολιασμένοι, να συμβουλευθείτε το γιατρό σας.